Regeling van de wachtdienst en vervanging

De Nationale Raad krijgt regelmatig wind van problemen inzake de wachtdienst van apotheken.
Vaak resulteert dit in een klacht van een patiënt of van een zorgverstrekker, die zich benadeeld voelt en die aan de Orde vraagt om de betrokken apotheker te wijzen op zijn lasten en plichten inzake de wachtdienst.

Een efficiënte regeling van eventuele wijzigingen in de wacht moet de continuïteit van de zorgverstrekking garanderen.

Zowel voor de gezondheid van de patiënt als voor het publieke imago van ons beroep is het van belang dat de wachten correct worden uitgevoerd en dat iedere wijziging van de apotheek van wacht duidelijk wordt aangegeven en tijdig aan de verantwoordelijken van de wachtdienst wordt gemeld.

Het is de taak van de Provinciale Geneeskundige Commissies om toe te zien op de goede werking van de wachtrol en hierbij te verwijzen naar de deontologische code van het overeenstemmende beroep. Zij verbazen zich erover dat in sommige gevallen enkel de apotheker-titularis de wachtdienst vervult en de adjunct-apothekers en plaatsvervangers zelden deze verplichting naleven.

Dus wat gebeurt er wanneer een apotheker-titularis langdurig arbeidsongeschikt is?

Om op deze vraag te antwoorden, moet er niet alleen verwezen worden naar de farmaceutische deontologie, maar ook naar de wetgeving inzake gezondheidszorg.

Artikel 6 van het K.B. d.d. 21/01/2009 houdende onderrichtingen voor de apothekers stelt het volgende:

"Overeenkomstig artikel 9, § 1, eerste lid van bovenvermeld koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967, moet elke apotheek aan de wachtrol deelnemen. De apotheker(s)-titularis(sen) van de apotheek die de wachtdienst verzeker(en)t, mag/mogen deze taak delegeren aan een adjunct-apotheker of een apotheker-vervanger. Indien dit niet mogelijk is, moet(en) de apotheker(s)-titularis(sen) van die apotheek deze taak delegeren aan een andere apotheker-titularis van een apotheek die op de wachtrol staat ingeschreven. De apotheker(s)-titularis(sen) die zijn/hun wachtdienst delegeert/delegeren, verzeker(en)t zich hiertoe van het akkoord van de apotheker(s)-titularis(sen) aan wie deze taak wordt gedelegeerd.
Onverminderd andere bepalingen inzake continuïteit van farmaceutische zorg, heeft de wachtdienst minstens iedere dag plaats van 19 u. 's avonds tot 8 u. 's morgens, alsook op zon-en feestdagen.
De apotheker(s)-titularis(sen) die zijn/hun apotheek toegankelijk houd(en)t gedurende een wachtdienst, vastgelegd conform artikel 9 van bovenvermeld koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967, moet de apotheek toegankelijk houden gedurende heel deze wachtdienst."

Het is dus wel degelijk de apotheek die van wacht is en het is de apotheker-titularis die erop toeziet dat deze wordt uitgevoerd, hetzij door hemzelf, hetzij door een andere apotheker die in de apotheek werkt. Indien dit niet mogelijk is, moet hij vragen om de wacht te laten uitvoeren door een andere apotheek van dezelfde wachtrol.

De apotheker-titularis dient zich er in elk geval van te vergewissen dat de wacht, die hij heeft overgedragen, wel degelijk wordt uitgevoerd.

De farmaceutische deontologie gaat zelfs verder en legt de nadruk op de “collegialiteit” tijdens de wachtdienst, zoals we in volgende artikels kunnen vaststellen :

• Art.13 : “De apotheker neemt collegiaal deel aan de wachtdienst."
• Art. 24: “De continuïteit van de zorgen en het behoorlijk organiseren van de beroepsuitoefening tijdens de wachtdienst verplichten elke apotheker aan de wachtdienst deel te nemen. De titularis van de apotheek staat in voor de invulling van deze verplichting.
  Wanneer één of meerdere adjunct-apothekers in dienst zijn, moeten titularis en adjunct(en) solidair instaan voor de wachtdienst.
  De apotheker die verhinderd is zijn wachtdienst te verzekeren zorgt voor zijn vervanging.
  De apotheker kan slechts van zijn wachtdienstverplichtingen worden vrijgesteld met akkoord van de andere deelnemers aan de wachtdienst. “
• Art. 25 :”Tijdens de wachtdienst houdt elke apotheker zich aan het wachtdienstreglement dat collegiaal werd opgesteld.”
• Art. 27 : “Gezien het collegiaal karakter van de wachtdienst, waakt de apotheker er over zijn wachtdienst te volbrengen in een geest van solidariteit ten aanzien van zijn confraters.”

Bij het lezen van het voorafgaande is het duidelijk dat elke apotheker die in een apotheek van wacht werkt, capabel is om deze wacht te verzekeren en dit in een beurtrol en op een billijke manier. Dit punt zou moeten opgenomen worden in de kwaliteitshandleiding en idealiter in de arbeidsovereenkomst van elke apotheker die in de apotheek wordt tewerkgesteld.

Wat indien de apotheker-titularis tewerkgesteld is in een officina, waarvan hij geen vergunningshouder is en hij niet het recht heeft om plaatsvervangende apothekers mag aanwerven?

De gecoördineerde Wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen specifieert in art. 8, al. 6, het volgende : " … in de in het vijfde lid bedoelde gevallen, stelt de vergunningshouder aan één of meerdere apothekers-titularissen de nodige middelen en uitrusting ter beschikking ten behoeve van de uitoefening van het beroep. Hij laat de apotheker(s)-titularis(sen) voldoende autonomie en legt hen geen handeling noch beperking op die de naleving van de hem of hen opgelegde wettelijke en deontologische vereisten verhindert.

Tot de nodige middelen voor het uitoefenen van het beroep behoren ook het aanwerven van een plaatsvervangend apotheker in geval de titularis voor een min of meer langere periode niet beschikbaar is. Indien de apotheek van wacht is tijdens zijn arbeidsongeschiktheid, moet de apotheker-titularis de betreffende wachtdienstdata doorgeven aan zijn plaatsvervanger en erop toezien dat deze worden uitgevoerd.

De gecoördineerde Wet betreffende de uitoefening van de gezondheidzorgberoepen van 10/05/2015 voorziet sancties tegen de vergunninghouder, die de bepalingen uit art. 8, al.6, niet respecteert :

• Art. 10 : "De minister bevoegd voor Volksgezondheid kan de vergunning, bij gemotiveerde beslissing om redenen van Volksgezondheid, schorsen of intrekken, alsook het gebruik van de lokalen, ruimten, installaties en voorwerpen van de apotheek beperken, opschorten of verbieden."
• Art. 122, § 1, 4° : "… wordt eveneens gestraft met de in 2° bepaalde straffen, hij die, met overtreding van artikel 8, zesde lid, of van artikel 30,de regelmatige en normale uitoefening van de geneeskunde of de artsenijbereidkunde door een persoon die aan de vereiste voorwaarden voldoet, verhindert of belemmert door feitelijkheden of geweld.

Samenvattend:

• De apotheek is van wacht en de apotheker-titularis let op de goede uitvoering hiervan.
• De apotheker-titularis mag de uitoefening van de wacht delegeren aan zijn adjunct(en)-apotheker(s) en/of aan een plaatsvervangend apotheker.
• De wachtdienst moet op een collegiale en solidaire manier verzekerd worden. De apotheker-titularis zorgt voor een billijke verdeling van de wachten onder de apothekers die in de officina werken.
• Indien het delegeren aan een adjunct-apotheker of apotheker-vervanger binnen het team van de officina niet mogelijk is, moet de apotheker-titularis zich houden aan de werking van de wachtdienst waartoe hij behoort en de wacht delegeren aan een apotheek van dezelfde wachtrol.
• De apotheek moet de volledige wacht die hem werd toevertrouwd, uitvoeren. In geval van delegatie van de wachtdienst, ziet de apotheker-titularis erop toe dat de volledige wacht wel degelijk uitgevoerd wordt door de apotheek in kwestie.
• In het kader van de organisatie van de wachtdienst zal de verhinderde apotheker de wijziging melden aan de verantwoordelijke van de wacht en eventueel aan de verantwoordelijke van de publicatie van deze wacht.
• De apotheker-titularis niet-eigenaar en enige apotheker die in de apotheek is tewerkgesteld, moet ervoor zorgen dat de wachten uitgevoerd worden gedurende zijn afwezigheid. Indien zijn arbeidsongeschiktheid van lange duur is (bv meerdere weken) en er gedurende die periode wachten zijn voorzien, moet hij maatregelen treffen opdat ze worden uitgevoerd.
  Hiervoor kan hij zich in eerste instantie wenden tot de andere titularissen van zijn wachtrol om de data voor de wachten die een probleem stellen, billijk om te wisselen.
  Indien er met de andere apotheken van zijn wachtrol geen oplossing gevonden kan worden, moet hij zich tot de vergunninghouder van de officina wenden om een plaatsvervangend apotheker te vinden.
  Indien hij dit nodig vindt, kan de vergunninghouder gedurende de afwezigheid van de apotheker-titularis ook een co-titularis aanstellen. In dit geval zal hij de verantwoordelijkheid voor de organisatie van de wacht van de apotheek dragen. Als co-titularis zal hij erop toezien dat de wacht wordt vervuld. Voor de co-titularis gelden dezelfde wettelijke en deontologische verplichtingen als voor de titularis.
• Het feit dat de titularis zelf de wacht niet kan uitvoeren, ontslaat hem niet van zijn wettelijke en deontologische verplichtingen ter zake.

De Nationale Raad hoopt dat deze herinnering aan de wettelijke en deontologische regels zullen bijdragen tot een betere verdeling van de farmaceutische wachten, voornamelijk wanneer een apotheker-titularis voor een lange tijd arbeidsongeschikt is.